İBNİ CUREYC

 -Sinan Çelik 

Bir insan düşünün okuduğu her alanda, elini attığı her mecrada en iyisini olmaya çalışan ve bunu da azmi ve isteğiyle egale eden. Üstelik İslam’ın gelişmesi ve büyümesi adına hizmette sınır tanımayan çalışmalarıyla ün yapmış olan bir insan. İşte bu ayki yazımızda gerçekten İslam’a çok büyük hizmette bulunmuş hemen hemen her alanda adından bahsettiren büyük bir alimin biyografisini ele aldık.

Aslen Romalı olup Kureyşli olarak bilinen İbni Cureyc’in ismi, Abdulmelik bin Abdulaziz bin Cureyc’tir. Aynı zamanda tebeut tabiinden (sahabeyi göreni gören) olan ibni Cureyc, 699 yılında dünyaya gelmiş ve 767 yılında vefat etmiştir.

Hayatı boyunca hem ilim öğrenme arzusunda hem de öğrenmiş olduğu ilmi öğretme arzusunda olmuştur. Çok sayıda alimin yanında tahsil yaptığı gibi bir çok talebeye de muallim olmuştur.

İbni Cureyc, iç karışıklıkların yoğun olduğu Emevi Devleti’nin son zamanları ile Abbasi Devleti’nin ilk zamanlarında yaşamıştır. Ve buna rağmen zamanın en iyi alimlerinin yanında ders almıştır. Örneğin tabiinlerin (sahabeyi görenler) büyüklerinden olan Ata bin Ebi Rabah’tan (rahimehullah) on dokuz yıl eğitim almıştır. Daha sonra yine tabiinlerin büyüklerinden olan Amr bin Dirar’dan dokuz yıl eğitim almıştır.

Tefsir, Fıkıh ve Hadis alimi olan İbn Cureyc'in İmam-ı Azam Ebu Hanife’ye olan saygısı büyüktü. Öyle ki İmam-ı Azam (r.h.) vefat ettiğinde “İlim elden gitti.” demiştir. Bir çok menekkid tarafından sika (güvenilir) kabul edilir. Kendisini Melikul Kurra (kıraat ilminin sahibi), Mekke’nin Fakihi ve Salihul Hadis olarak da niteleyenler vardır. Ancak tüm bunlara rağmen bazı kimselerce cerh (sıkıntılı) edilmiştir. Hadis külliyatına dahil olan mesihiyyat kaynaklı rivayetlerin İbni Cureyc’ten geldiğini savunurlar. Bu nedenle İbni Cureyc’ten hadis nakledilmez diyorlar.

İbni Cureyc, genelde karşımıza hadis alimi olarak çıkar. Hadis alanında küçümsenmeyecek kadar çalışmaları mevcuttur. 1000’den fazla merfu (Hz. Peygamberden rivayet edilen hadisler) hadis rivayet ettiği ve Süfyan es-Sevri’nin de (r.h.) bu hadislerden rivayet ettiği zikredilir.

İslam tarihinde ilk kitap yazan ve hadisleri bablarına göre Mekke’de ilk tasnif eden İbni Cureyc’tir. Kendi dönemine kadar ilmi yazan pek olmamıştır. Nitekim bir sözünde şunları ifade eder: "İlmi benim gibi yazan hiç olmadı."

Evet, değerli arkadaşlar! Aslında İbni Cureyc (r.h.) hakkında yazılması gereken o kadar çok mevzu ve hadise var ki bunları siz kıymetli kardeşlerimi sıkmak veya usandırmak istemediğimden yazmadım. Sizler eğer merak ediyorsanız İbni Cureyc ile ilgili detaylı bilgileri tezkiratul huffaz / zehebi, tabakat / ibni sad, tdv ansiklopedilerinden alabilirsiniz.

Sonuç olarak insanın fani olan şu hayatta bir gayesi veya bir emeli olmalı ki o gaye ve emeli uğruna çaba sarf etmeli. Bu şekilde olduğumuz takdirde ortaya işe yarar bir eser, anlamı olan bir yaşam, mükafatı olan bir gelecek çıkar. Bu minvalde sizlere çok büyük görevler düşüyor Rabbim muvaffak eylesin. Amin.